บทคัดย่อ
เภสัชมาตรศาสตร์ (Pharmacometrics) เป็นวิทยาการที่ศึกษาคุณลักษณะและผลลัพธ์ทางเภสัชวิทยาของยาในเชิงปริมาณ และนำเสนอในรูปแบบของแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ สำหรับเภสัชจลนศาสตร์ประชากร (Population pharmacokinetics) ที่เป็นส่วนหนึ่งของเภสัชมาตรศาสตร์นั้น จะให้ความสำคัญในเรื่องของความแปรผันระหว่างแต่ละบุคคล โดยนำเสนอออกมาในรูปแบบค่าความแปรปรวนต่างๆ และค้นหาปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่อแต่ละพารามิเตอร์ทางเภสัชจลนศาสตร์ ที่อธิบายความแปรปรวนเหล่านั้นได้ ซึ่งทำให้ได้มาของคำแนะนำในการปรับขนาดยาในผู้ป่วยเฉพาะราย ตามปัจจัยที่ส่งผลได้ และในประชากรที่แตกต่างกันอาจมีความแตกต่างของเภสัชจลนศาสตร์ได้ เช่น ประชากรไทยที่อาจมีค่าพารามิเตอร์ทางเภสัชจลนศาสตร์ ที่แตกต่างจากกลุ่มประชากรอื่น ดังนั้นการพิจารณาข้อมูลประกอบเพื่อใช้ในงานบริบาลทางเภสัชกรรม เภสัชกรจำเป็นต้องใช้แหล่งข้อมูลที่สอดคล้องกับผู้ป่วยของตนเองมากที่สุด คือข้อมูลที่มาจากการศึกษาในประชากรไทย ตัวอย่างในการนำเภสัชจลนศาสตร์ประชากรไปใช้ได้แก่ การนำข้อมูลของค่าพารามิเตอร์ในเภสัชจลนศาสตร์ประชากรไทยไปใช้ในการคำนวนและปรับขนาดยาในการตรวจติดตามวัดระดับยา และการใช้ข้อมูลของปัจจัยที่ส่งผลต่อพารามิเตอร์ทางเภสัชจลนศาสตร์ในการกำหนดขนาดยาในผู้ป่วยพิเศษ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สามารถนำผลตรวจทางเภสัชพันธุศาสตร์ ไปใช้ในการกำหนดขนาดยาที่เหมาะสมสำหรับแต่ละบุคคลได้
คำสำคัญ
เภสัชมาตรศาสตร์, เภสัชจลนศาสตร์ประชากร, บริบาลทางเภสัชกรรม, แบบจำลองทางเภสัชจลนศาสตร์ประชากร, เภสัชพันธุศาสตร์