ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด progestin-only pill (POP) เป็นทางเลือกหนึ่งในการคุมกำเนิดที่ได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นในปัจจุบัน เนื่องจากเป็นวิธีการคุมกำเนิดแบบชั่วคราวที่ค่อนข้างสะดวก ผู้ใช้สามารถตัดสินใจหยุดใช้หรือกลับมาเริ่มใช้ใหม่ได้ด้วยตนเอง และมีราคาสมเหตุผลเช่นเดียวกับยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม แต่มีข้อดีเหนือกว่าเนื่องจากปราศจากฮอร์โมน estrogen ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของอาการไม่พึงประสงค์ที่ไม่รุนแรงแต่พบบ่อยและอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง เช่น การเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดหัวใจและหลอดเลือดสมอง อย่างไรก็ตาม POP ในรุ่นแรกซึ่งมี lynestrenol เป็นตัวยาสำคัญมีข้อจำกัดในด้านประสิทธิภาพซึ่งส่งผลเชื่อมโยงไปถึงความสะดวกในการใช้และยังไม่ได้รับการยอมรับเท่าที่ควร การพัฒนา POP ในรุ่นต่อมาซึ่งมีตัวยาสำคัญคือ desogestrel มีประสิทธิภาพที่ดีมากขึ้นใกล้เคียงกับยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมและมีความยืดหยุ่นของเวลาที่ต้องรับประทานยามากขึ้น ปัจจุบันได้มี POP รุ่นใหม่ซึ่งมีตัวยาสำคัญคือ drospirenone ที่มีคุณสมบัติที่ดีมากยิ่งขึ้นทั้งในด้านประสิทธิภาพและอาการข้างเคียง อีกทั้งยังมีการออกแบบตำรับเป็น 24/4 regimen ทำให้มีระยะเวลาปลอดฮอร์โมน (hormone-free interval: HFI) 4 วัน ซึ่งช่วยให้ผู้ใช้มีประจำเดือนมาสม่ำเสมอมากขึ้นกว่า POP รุ่นเก่า บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนข้อมูลทางวิชาการของ POP ที่มีใช้ในประเทศไทย เพื่อให้เภสัชกรสามารถพิจารณาเลือกใช้ POP รุ่นต่าง ๆ ได้เหมาะสมกับสถานการณ์และให้คำปรึกษาด้านยาแก่ผู้ใช้ POP รุ่นต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง

ยาเม็ดคุมกำเนิดฮอร์โมนเดี่ยว, progestin-only pill, lynestrenol, desogestrel, drospirenone