การระบาดอย่างรุนแรงของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) กระตุ้นให้เกิดแรงผลักดันในการพัฒนาวัคซีนขึ้นเป็นวงกว้าง โดยวัคซีนโควิดที่มีใช้ในปัจจุบันจะเป็นการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ (intramuscular; IM) ทำให้สามารถกระตุ้นแอนติบอดีชนิด IgG ได้ในปริมาณมาก แต่ไม่สามารถกระตุ้นแอนติบอดีชนิด IgA ซึ่งเป็นแอนติบอดีหลักในระบบภูมิคุ้มกันเยื่อเมือก (mucosal immune system) ได้ ทำให้ไม่มีปราการด่านหน้าที่จะช่วยป้องกันการติดเชื้อในบริเวณทางเดินหายใจส่วนต้นที่จะช่วยลดโอกาสการติดเชื้อ SAR-CoV-2 ได้ จากสาเหตุนี้เองทำให้เกิดความต้องการที่จะพัฒนาวัคซีนที่สามารถกระตุ้นให้เกิดการหลั่งแอนติบอดีชนิด IgA ที่เยื่อเมือกบริเวณโพรงจมูกซึ่งเป็นด่านแรกสุดของการได้รับเชื้อไวรัส SAR-CoV-2 วัคซีนแบบพ่นทางจมูก (Intranasal vaccine) สามารถกระตุ้นให้เกิดการสร้างแอนติบอดีได้ทั้งชนิด IgA ที่ระบบภูมิคุ้มกันเยื่อเมือกและชนิด IgG ในระบบเลือด จึงเป็นทางเลือกที่เหมาะสมในการนำมาพัฒนาเป็นวัคซีนโควิด ซึ่งข้อดีหลักของวัคซีนประเภทนี้ คือ นำส่งยาสะดวก ง่ายต่อการบริหารยาด้วยตนเอง และสามารถกระตุ้นการสร้าง IgA ได้ องค์ประกอบหลักในสูตรตำรับของวัคซีน ได้แก่ สารเพิ่มความคงตัว (stabilizers) เพื่อเพิ่มความคงตัวและเพิ่มความสามารถในการทนความร้อน (thermostability) ของแอนติเจน (antigen, Ag) สารเสริมฤทธิ์ (adjuvant) เพื่อเพิ่มความสามารถในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันของวัคซีน สารป้องกันการเกิดผลึกน้ำแข็ง (cryoprotectants) บัฟเฟอร์ (buffers), ยาปฏิชีวนะ (antibiotics) และสารกันเสีย (preservatives) ซึ่งสารช่วยเหล่านี้ทำให้แอนติเจนมีความคงตัว คงความสามารถในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันไว้ได้ ทั้งในช่วงเก็บรักษาและหลังจากให้วัคซีนแล้ว อย่างไรก็ตาม วัคซีนพ่นทางจมูกก็มีข้อจำกัดในด้านอุปกรณ์นำส่ง เนื่องจากรูปแบบของวัคซีนนั้นมีทั้งรูปแบบของเหลวหรือผงแห้ง จึงจำเป็นต้องพิจารณาเลือกอุปกรณ์ในการช่วยนำส่งยาที่เหมาะสม ในปัจจุบัน นอกเหนือจากการพัฒนาวัคซีนแล้ว ยังมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์การรักษาการติดเชื้อโควิด 19 ที่นำส่งทางจมูกอื่น ๆ อย่างต่อเนื่อง เช่น สเปรย์พ่นจมูก Nitric oxide สำหรับฆ่าเชื้อไวรัสโคโรนาในโพรงจมูก หรือ Taffix spray สำหรับป้องกันการติดเชื้อในโพรงจมูก ซึ่งนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ ๆ เหล่านี้ ถูกออกแบบมาเพื่อแก้ปัญหาการระบาดเป็นวงกว้างของเชื้อไวรัสโคโรนาเช่นเดียวกับวัคซีน

COVID-19, SARS-CoV-2, วัคซีนพ่นจมูก, อุปกรณ์นำส่งวัคซีน, สเปรย์พ่นจมูก