การใช้ยาอย่างสมเหตุผลเป็นนโยบายที่สำคัญของประเทศ ส่งผลต่อการรักษาผู้ป่วยในด้านประสิทธิผล คุ้มค่า ปลอดภัย และสามารถลดการเกิดอาการที่ไม่พึงประสงค์ โดยองค์การอนามัยโลกมีคำจำกัดความของ “การใช้ยาอย่างสมเหตุผล” ไว้ คือ “ผู้ป่วยได้รับยาที่เหมาะสมกับปัญหาสุขภาพ โดยใช้ยาในขนาดที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ด้วยระยะเวลาการรักษาที่เหมาะสม และมีค่าใช้จ่ายต่อชุมชนและผู้ป่วยน้อยที่สุด” “Patients receive medications appropriate to their clinical need, in doses that meet their own individual requirements, for an adequate period of time, and at the lowest cost to them and their community” (WHO,1 985) ในประเทศไทยการใช้ยาอย่างไม่สมเหตุผลเกิดขั้นทั้งในสถานพยาบาลและชุมชน นับเป็นปัญหาระดับชาติมานานหลายทศวรรษที่สำคัญ เช่น การบริโภคยาปฏิชีวนะ โดยพบว่าประชาชนใช้ยาปฏิชีวนะรักษาโรคหวัด ซึ่งเกิดจากเชื้อไวรัสอย่างแพร่หลาย ประมาณร้อยละ 40-60 ในต่างจังหวัด และร้อยละ 70-80 ในกรุงเทพมหานครแม้การส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลมีการดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่เริ่มมีนโยบายแห่งชาติด้านยา พ.ศ. 2524 แต่ยังไม่เกิดผลสัมฤทธิ์เท่าที่ควร จึงเป็นความจำเป็นเร่งด่วนของประเทศที่ต้องปรับการดำเนินการให้เหมาะสมยิ่งขึ้น

คณะอนุกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ที่มี ศ.คลินิก นพ.อุดม คชินทร อดีตคณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาลเป็นประเทศ (พ.ศ. 2556 - 2557) ในการประชุมครั้งที่ 3/2556 จึงเห็นชอบในหลักการให้มีการดำเนินโครงการ “โรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (Rational Drug Use Hospital; RDU Hospital)” ขึ้น เพื่อให้เกิดการดำเนินการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรม และสร้างให้เป็นระบบงานปกติ รวมทั้งสร้างความตื่นตัวให้โรงพยาบาลต่อเรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ทั้งเป็นการบูรณาการกลไกและเครื่องมือสำคัญที่มีบทบาทในการผลักดันยุทธศาสตร์ด้านที่ 2 นี้ ให้สามารถดำเนินการไปสู่เป้าหมาย ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งโรงพยาบาลศิริราชได้เข้าร่วมโครงการ RDU Hospital นี้ด้วยตั้งแต่ในระยะแรก ร่วมกับเครือข่ายโรงพยาบาลกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย (UHOSNET) ต่อมา คณะอนุกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ที่มี ศ. ดร. นพ. ประสิทธิ์ วัฒนาภา อดีตคณบดีคณแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เป็นประธาน ได้เสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติเรื่อง การขับเคลื่อนสู่ประเทศที่ใช้ยาได้อย่างสมเหตุผล หรือ “RDU Country (Rational Drug Use Country)” ในการประชุมครั้งที่ 3/2561 โดยคณะกรรมการฯ ได้มีมติเห็นชอบต่อแนวทางการดำเนินงานของหน่วยตามแผนปฏิบัติการเพื่อพัฒนาสู่ประเทศการใช้ยาอย่างสมเหตุผล พ.ศ. 2563 - 2564 ซึ่งครอบคลุมการพัฒนา ตั้งแต่ระบบการกำกับดูแลด้านยา ผู้ประกอบวิชาชีพและสถานบริการสุขภาพ ประชาชน ครอบครัวและชุมชน ทั้งการใช้ยาแผนปัจจุบันสำหรับมนุษย์ วัคซีน ยาเสพติดและวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทที่ใช้เพื่อการรักษา ยาสมุนไพร/ยาแผนโบราณ และยาสำหรับสัตว์ รวมไปถึงผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มุ่งหมายใช้เป็นยา

การดำเนินงานเรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เริ่มตั้งแต่มีการประกาศโครงการศิริราชร่วมใจสู่โรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาสมเหตุผล วันที่ 13 สิงหาคม พ.ศ.2558 และเพื่อให้การใช้ยาอย่างสมเหตุผลเป็นรูปธรรมชัดเจน เกิดความตระหนักถึงปัญหาการใช้ยา และสร้างระบบในการบริหารจัดการด้านยาให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน สามารถดำเนินสู่เป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ยั่งยืน เพื่อประโยชน์สูงสุดต่อประชาชนและยกระดับคุณภาพการบริการของประเทศไปพร้อมกัน จึงแต่งตั้งคณะอนุกรรมการเพื่อส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ภายใต้คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบำบัด วันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2558 และเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2566 ได้ยกระดับคณะอนุกรรมการบริหารจัดการเพื่อการใช้ยาที่เหมาะสม ภายใต้คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบำบัด ให้ขึ้นตรงกับคณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล เพื่อให้การดำเนินการเรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผลเป็นรูปธรรมชัดเจน โดยมีคณบดีฯ เป็นประธาน ผู้อำนวยการโรงพยาบาลเป็นรองประธาน คณะกรรมการประกอบด้วย รองคณบดีฝ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง หัวหน้าภาควิชาทางคลินิก รวมถึงฝ่าย/หน่วยงานต่างๆ ที่มีส่วนร่วมดำเนินงานเพื่อให้เกิดการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในคณะฯ
บทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล คือ กำหนดนโยบาย มาตรการ และวิธีการส่งเสริมและกำกับ เพื่อการใช้ยาที่เหมาะสมในคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล พัฒนาระบบ กลไก และเครื่องมือเพื่อสนับสนุนและส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลให้เกิดขึ้นในคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล สร้างเครือข่ายเพื่อส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล และสร้างความตระหนักรู้ ที่จะนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของบุคลากรทางการแพทย์และผู้รับบริการเพื่อนำไปสู่การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลที่ยั่งยืนต่อไป
ดังนั้นเพื่อให้การดำเนินการโครงการฯ ประสบผลสำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ คณะทำงานจัดกิจกรรมสัปดาห์การใช้ยาอย่างสมเหตุผลฯ จึงได้จัดกิจกรรม “สัปดาห์ส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ประจำปี 2567” ขึ้น เพื่อสร้างความตระหนักรู้เรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผลทั้งในระดับบุคลากรทางการแพทย์และระดับประชาชน และเพื่อให้เกิดความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health literacy) ในบุคลากรทางการแพทย์ สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างถูกต้องและเหมาะสมกับผู้ป่วย

ภาคบุคลากรทางการแพทย์
1.เพื่อสร้างความเข้าใจนโยบายเรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผลระดับประเทศ
2.เพื่อสื่อสารการดำเนินเพื่อส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลของสถานบริการสุขภาพระดับต่างๆ
3.เพื่อให้เกิด Health literacy และสร้างความตระหนักรู้เรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผล

ภาคประชาชน
1.เพื่อสร้างความตระหนักรู้เรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผล
2.เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกับใช้ยาอย่างถูกต้องและสมเหตุผล

ลงทะเบียนเข้าร่วมงานประชุมวิชาการได้ที่ link : https://sites.google.com/mahidol.edu/si-rdu/registration หน่วยงานที่รับผิดชอบ คณะทำงานจัดกิจกรรมสัปดาห์การใช้ยาอย่างสมเหตุผล คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาลประจำปี 2567 ผู้ประสานงาน ภกญ.นริสา ตัณฑัยย์ เลขานุการและคณะทำงานฯ