โรคหลอดเลือดสมองเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ องค์การอนามัยโลกรายงานการเกิดโรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 2 ของโลก มีจำนวนผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั่วโลก 17 ล้านคน และเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมอง จำนวน 6.5 ล้านคน สำหรับประเทศไทยพบโรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุก่อให้เกิดการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร โดยพบเป็นอันดับที่ 1 ในเพศหญิง และอันดับที่ 2 ในเพศชาย จากรายงานของสำนักนโยบาย และยุทธศาสตร์สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข พบว่าอัตราตายด้วยโรคหลอดเลือดสมองต่อประชากรแสนคนในภาพรวม ปี พ.ศ. 2557 – 2559 เท่ากับ 38.63, 43.28 และ 43.54 ตามลำดับ จะเห็นได้ว่า อัตราตายด้วยโรคหลอดเลือดสมองนั้นเพิ่มขึ้นทุกปีและยังพบว่าโรคหลอดเลือดสมองมีอัตราตายมากกว่าโรคเบาหวานและโรคหัวใจขาดเลือดเป็น 1.5 – 2 เท่าตัว จากสถานการณ์ดังกล่าวนับว่าเป็นภาวะคุกคามทางสุขภาพและเศรษฐกิจ เนื่องจากเมื่อเกิดโรคมักส่งผลให้เสียชีวิตก่อนวัยอันควร สามารถเกิดได้กับประชากรทุกวัย สำหรับผู้ที่รอดชีวิตจะได้รับผลกระทบทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม สำหรับผู้ป่วยที่รอดจากการเสียชีวิตมักจะเกิดความพิการภายหลังจากเป็นโรค ก่อให้เกิดภาระให้กับคนในครอบครัวทำให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ

จากสาเหตุดังกล่าวกระทรวงสาธารณสุขจึงเป็นหน่วยงานขับเคลื่อน โดยการทำแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (service plan) กำหนดให้โรคหลอดเลือดสมองเป็นโรคหนึ่งในหมวดสาขาไม่ติดต่อที่อยู่ในระบบบริการสุขภาพ มุ่งเน้นการพัฒนาระบบการรักษา และกำหนดให้โรงพยาบาลศูนย์ (A) และโรงพยาบาลชุมชนขนาดใหญ่/โรงพยาบาลทั่วไป (S) จะต้องจัดตั้งเป็นหน่วยบริการโรคหลอดเลือดสมอง (stroke unit) ในส่วนโรงพยาบาลขนาดทั่วไปขนาดเล็ก (M1) และโรงพยาบาลชุมชนขนาด 120 เตียงขึ้นไป (M2) เป็นหน่วยบริการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองภายหลังการรักษา (post rehabilitation unit) นอกจากนี้ในแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพยังกำหนด การบริหารหออภิบาลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง จำเป็นที่จะต้องประกอบด้วย แพทย์ พยาบาลวิชาชีพ นักกายภาพบำบัด และเภสัชกร โดยเภสัชกรเป็นบุคลากรทางการแพทย์ที่มีบทบาทในทีมสหวิชาชีพ ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเป็นกลุ่มโรคที่ต้องมีการใช้ยาหลายกลุ่ม และมักมีโรคร่วมอื่น ๆ หลายโรค เช่น เบาวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ซึ่งมีโอกาสพบอาการไม่พึงประสงค์ การเกิดปฏิกิริยาต่อกันของยาได้มาก นอกจากนี้ผู้ป่วยกลุ่มโรคนี้จำเป็นที่จะต้องได้รับการรักษาด้วยยาเป็นระยะเวลานาน จึงควรมีการดูแลอย่างต่อเนื่องทั้งการดูแลแบบผู้ป่วยนอกและการลงเยี่ยมบ้าน เพื่อติดตามการรักษาทั้งในประสิทธิภาพ อาการข้างเคียงและความร่วมมือในระยะยาว

จากปัญหาในปัจจุบันยังขาดแคลนเภสัชกรที่ทำงานด้านโรคหลอดเลือดสมอง ทั้งในระดับโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั่วไป รวมถึงโรงพยาบาลชุมชน ประกอบกับเภสัชกรทั่วไปที่ทำงานยังไม่มีความรู้ความสามารถที่เพียงพอในการให้การบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ทำให้การดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่อยู่ภายใต้การดูแลของพยาบาลที่ผ่านการอบรมเฉพาะทางด้านโรคหลอดเลือดสมองเป็นหลัก ดังนั้นเพื่อให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ได้รับการบริบาลทางเภสัชกรรมจากเภสัชกรอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ จึงมีความจำเป็นที่จะพัฒนาศักยภาพและทักษะสำหรับเภสัชกรในการบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจในโรคและยาที่ใช้ทางโรคหลอดเลือดสมองมากขึ้นและสามารถทำงานร่วมกับที่ สหสาขาวิชาชีพที่ดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในทุกระดับไม่ว่าจะเป็นแพทย์เฉพาะทางระบบประสาท แพทย์ทั่วไป พยาบาลเฉพาะทาง หรือเภสัชกร ในการส่งต่อข้อมูล การดูแลผู้ป่วยจากโรงพยาบาลเฉพาะทางสู่โรงพยาบาลชุมชน หรือการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในโรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลทั่วไป จึงมีการพัฒนาหลักสูตรการบริบาลทางเภสัชกรรมระยะสั้น ด้านหลอดเลือดสมองขึ้น

หลักสูตรการบริบาลเภสัชกรรมระยะสั้น สาขาหลอดเลือดสมองจัดทำขึ้นโดยความร่วมมือ ของคณะเภสัชศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และกลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ภายใต้การรับรองของวิทยาลัยเภสัชบำบัดแห่งประเทศไทย สภาเภสัชกรรม เพื่อที่จะพัฒนาทักษะของเภสัชกรที่ปฏิบัติงานด้านโรคหลอดเลือดสมองในโรงพยาบาล โรงพยาบาลศูนย์ โรงพยาบาลชุมชนและสถานพยาบาลอื่น ๆ ให้สามารถริเริ่มและพัฒนางานบริบาลทางเภสัชกรรมตามความต้องการของกระทรวงสาธารณสุขหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบ ให้การดูแลด้านยาแก่ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ผู้ป่วยมีผลการรักษาด้วยยาที่ดี และมีคุณภาพชีวิตที่ดี

การเรียนการสอนในหลักสูตรประกอบด้วยการเรียนรู้ภาคทฤษฎีจากอาจารย์และเภสัชกรผู้มีความเชี่ยวชาญด้านการบริบาลทางเภสัชกรรมและเภสัชบำบัดในโรคหลอดเลือดสมอง ในภาคปฏิบัติมีการเรียนรู้จากการปฏิบัติงานทั้งการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั้งแบบผู้ป่วยนอก และผู้ป่วยใน มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถ่ายทอดประสบการณ์ อภิปรายกรณีศึกษาร่วมกับอาจารย์ เภสัชกรประจำแหล่งฝึก ทีมสหสาขาวิชาชีพต่าง ๆ รวมทั้งมีการถ่ายทอดความรู้ทางด้านยา สารสนเทศด้านยา การพัฒนางานวิจัยจากงานประจำ เพื่อที่จะให้เภสัชกรผู้ผ่านการอบรมมีความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ ความสามารถในการริเริ่ม พัฒนางานบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองและถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านโรคหลอดเลือดสมองภายในองค์กร เผยแพร่ความรู้สู่ประชาชนทั่วไปเพื่อให้มีการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอย่างมีประสิทธิภาพและสามารถอยู่ร่วมในสังคมได้อย่างมีความสุข

เพื่อพัฒนาศักยภาพเภสัชกรที่สนใจ ให้มีความรู้ความเข้าใจในการบริบาลทางเภสัชกรรมในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

ผู้สนใจเข้าร่วมประชุมสามารถลงทะเบียนได้ที่หน่วยการศึกษาต่อเนื่อง คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โทรศัพท์ 02-218-8283 e-mail: ce@pharm.chula.ac.th