บทคัดย่อ
ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ หรือ non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) เป็นกลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของ cyclooxygenases (COXs) ซึ่งเป็นเอนไซม์สำคัญในกระบวนการสร้าง prostanoids ที่มีบทบาทในกระบวนการอักเสบ ปวด และไข้ ทำให้ NSAIDs มีข้อบ่งใช้ที่หลากหลาย อย่างไรก็ตามยากลุ่มนี้สามารถก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์มากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบาดเจ็บที่ทางเดินอาหารส่วนบนซึ่งพบได้บ่อยและสามารถเกิดขึ้นได้ในหลายลักษณะ รวมทั้งมีผู้ป่วยส่วนหนึ่งซึ่งเกิดอาการรุนแรงและนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนหรือเสียชีวิตได้ โดยการบาดเจ็บที่ทางเดินอาหารส่วนบนจาก NSAIDs เกิดจากหลายกลไกส่งเสริมกัน มีการศึกษาที่แสดงให้เห็นว่า NSAIDs ที่ยับยั้ง COX1 ได้ดีและมีฤทธิ์นานมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนสูงกว่า NSAIDs ที่มีความเฉพาะเจาะจงในการยับยั้ง COX2 หรือมีฤทธิ์ไม่ยาวนานนัก การป้องกันการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ต่อทาง เดินอาหารส่วนบนจาก NSAIDs ทำโดยพิจารณาปัจจัยเสี่ยงของผู้ป่วยแต่ละรายเพื่อเลือกชนิดของยาที่เหมาะสม ร่วมกับการให้ยาที่ช่วยลดโอกาสการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ โดยยาที่มีบทบาทสำคัญที่สุด ได้แก่ proton pump inhibitors (PPIs) อย่างไรก็ตามต้องพิจารณาว่าผู้ป่วยควรได้รับ PPIs หรืออาจจำเป็นต้องให้ยาอื่น เช่น mucoprotective drugs ทดแทน สำหรับผู้ที่เกิดอาการไม่พึงประสงค์แต่ไม่รุนแรงควรได้รับยาบรรเทาอาการและพิจารณาว่ายังควรใช้ NSAIDs ต่อไปหรือไม่ ส่วนผู้ที่มีภาวะแทรกซ้อนอาจจำเป็นต้องได้รับ PPIs ร่วมกับยาอื่นและการผ่าตัด
คำสำคัญ
NSAIDs, gastroduodenal injury, peptic ulcer, upper gastrointestinal bleeding, proton pump inhibitors, PPIs, gastroprotection